Trainen en vermoeidheid: centrale en perifere vermoeidheid

Op het gebied van lichaamsbeweging wordt vermoeidheid beschouwd als een toestand waarin een individu de gewenste fysieke prestaties niet langer kan volhouden. Interne of externe factoren kunnen allebei vermoeidheid veroorzaken.
Trainen en vermoeidheid: centrale en perifere vermoeidheid

Laatste update: 07 maart, 2020

In een trainingscontext zijn centrale en perifere vermoeidheid veranderingen waar je lichaam last van heeft als het een nieuwe training of uitdaging probeert aan te gaan. Spierpijn, vermoeidheid of verminderde energie kunnen allemaal signalen van vermoeidheid zijn.

Trainen: centrale en perifere vermoeidheid

Wat de vermoeidheid na het sporten betreft moeten we een onderscheid maken tussen twee hoofdtypen van vermoeidheid:

  • Centrale vermoeidheid: ook wel, mentale vermoeidheid. Vermoeidheid beïnvloedt je centrale zenuwstelsel.
  • Perifere vermoeidheid: ook wel, fysieke vermoeidheid. Fysieke vermoeidheid beïnvloedt je spieren.

Als je de verschillen tussen deze twee mechanismen kent en weet hoe je erop reageert, dan kun je je trainingen efficiënter plannen. Laten we hieronder enkele belangrijke aspecten bekijken waarvan je op de hoogte moet zijn.

Centrale vermoeidheid

Centrale vermoeidheid speelt een sleutelrol in je gezondheid, en je zou zelfs kunnen zeggen dat het meer doet dan perifere vermoeidheid. Wat het zo belangrijk maakt, is dat het zowel je mentale als fysieke toestand negatief beïnvloedt.

Alledaagse gebeurtenissen zijn veelvoorkomende triggers van centrale vermoeidheid, zoals bijvoorbeeld:

  • Persoonlijke problemen
  • Werkstress
  • Een drukke levensstijl
  • Examens

Maar de vraag die we je willen stellen is: hoe moet je deze stress het hoofd bieden? Moet je rusten als je je moe voelt? Niet echt. Zoals we al zeiden, de centrale vermoeidheid hangt sterk af van je centrale zenuwstelsel (czs).

Een top eigenschap van het czs is dat het zich altijd probeert aan te passen en zoveel mogelijk energie probeert te besparen om de optimale toestand te behouden.

Dus als je last hebt van centrale vermoeidheid, dan zal je czs op zoek gaan naar een manier om zich aan te passen en energie te besparen door een training onaantrekkelijk te laten lijken.

Mentale moeheid op het werk

Maar als je uiteindelijk uitrust en niet meer gaat trainen, dan raken je hersenen hieraan gewend en worden ze luier. In het licht daarvan moet je op zoek gaan naar nieuwe manieren om vernieuwde energie te krijgen en je training weer op te pakken.

Als je je geestelijk vermoeid voelt, zal je lichaam een nieuwe stimulans geven of iets herhalen waarvan je weet dat het goed is als een traktatie voor je czs aanvoelen. Als het eenmaal terug is in een positieve mindset, dan zal het uitgerust zijn met een sterkere wil om te reageren.

Perifere vermoeidheid

In tegenstelling tot het bovenstaande geval heeft perifere vermoeidheid geen invloed op je centrale zenuwstelsel. Als je fysiek moe bent maar geestelijk scherp, dan kun je jezelf er overheen zetten en optimaal van een training te profiteren. In het geval van perifere vermoeidheid kunnen trainingen makkelijker lijken dan in het geval van centrale vermoeidheid.

Als je echter toch met perifere vermoeidheid te maken krijgt, dan raden we je aan om je training voor even op een zijspoor te zetten. Dit zou anders namelijk kunnen leiden tot intense vermoeidheid of overbelasting van je lichaam, wat je kansen op een blessure sterk zou verhogen.

Hoe kun je je lichaam helpen om fysiek te herstellen?

Je hebt verschillende mogelijkheden voor herstel:

  • Meer slapen
  • Een goede sportmassage
  • Een voedzame en vullende maaltijd eten
  • Je ochtendtraining tot de middag of de volgende dag uitstellen: je moet altijd de tijd respecteren die je lichaam nodig heeft om te herstellen tussen de trainingssessies door.

Dit zijn allemaal goede opties voor het aanvullen van je energiereserves en voor een succesvol herstel. Ook maken ze het mogelijk dat je spieren of gewrichten kunnen rusten. Ze zijn allemaal belangrijk om je lichaam voor te bereiden op de komende trainingen.

Centrale en perifere vermoeidheid en het verschil

Conclusies over vermoeidheid na het sporten

Gezien alles wat we hierboven hebben uitgelegd, is het cruciaal om een paar dingen over fysieke vermoeidheid te begrijpen:

  • Als je fysiek moe bent, maar mentaal scherp, dan kun je nog steeds trainen.
  • Aan de andere kant, als je mentaal moe bent maar fysiek in orde, dan kun je niet trainen. Je fysieke prestaties zullen er namelijk sterk onder lijden. Je zult zelfs minder bereid zijn om te gaan sporten.

Voordat je aan een training begint, moet je je afvragen wat er met je lichaam aan de hand is en of het om fysieke vermoeidheid gaat of niet. Wat we voelen zijn vaak de effecten van centrale vermoeidheid, iets- zoals we hierboven zagen – een heel ander verhaal is. Analyseer je conditie voordat je je lichaam tot het uiterste drijft! 


Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.


  • Bogdanis, G. C. (2012). Effects of Physical Activity and Inactivity on Muscle Fatigue. Frontiers in Physiology, 3, 142.
  • Pegaux, B., Lepers, R. (2018). The effects of mental fatigue on sport-related performance. Prog.Brain.Res. 2018;240:291-315.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.