De black power salute van de 1968 Olympische Spelen

De Olympische Spelen van 1968 in Mexico zullen altijd onvergetelijk blijven, vooral omdat onder andere twee Afro-Amerikaanse atleten de beroemde black power salute hebben gebracht.

Alle edities van de Olympische Spelen hebben iets opmerkelijks of unieks. De black power salute die in 1968 in Mexico plaatsvond, zal echter voor altijd ieders geheugen blijven hangen. Waar het precies over ging vertellen we je in dit artikel.

De Mexico 1968 Olympische Spelen en zijn controverses

Voordat we het over de black power salute hebben, is het de moeite waard om eerst andere interessante kwesties van de Olympische Spelen van 1968 in Mexico onder de aandacht te brengen. Ten eerste was het vinden van de locatie moeilijk. Dit vanwege de hoogte van Mexico-Stad, die ligt namelijk meer dan tweeduizend meter boven de zeespiegel.

Ten tweede mochten atleten uit Zuid-Afrika niet deelnemen, dit omdat ze dreigden de Spelen te boycotten. Het Internationaal Olympisch Comité had hen namelijk met klem verzocht om atleten van alle etniciteiten in het deelnemende team op te nemen, maar het apartheidsbeleid verbood dit.

Alsof dit alles nog niet genoeg was, hing er destijds in Mexico een vreemde sfeer veroorzaakt door de lokale studentenbeweging. Deze groep jongeren wilde een revolutie uitlokken en de regering tijdens de spelen ontmaskeren, nog een boycotpoging die op tijd werd tegengehouden.

Vreedzaam protest

Na het overwinnen van verschillende obstakels ging Mexico op 12 oktober 1968 over tot de opening van de Olympische Zomerspelen. Vier dagen later zou iedereen getuige zijn van een vreedzaam protest dat niemand ooit zal vergeten.

Alles vond plaats in het onderdeel atletiek, om precies te zijn aan het einde van de 200 meter-race. Het wereldrecord werd tijdens deze wedstrijd gebroken, maar dat is niet wat mensen zich er nog van zullen herinneren.

De winnaars van de gouden en bronzen medaille – respectievelijk Tommie Smith en John Carlos, de zilveren medaille ging naar de Australiër Peter Norman – maakten op het podium een protestteken voor de zwarte burgerrechten in de Verenigde Staten.

De black power salute

Beide atleten waren van Afrikaans-Amerikaanse afkomst en toen tijdens de ceremonie het Amerikaanse volkslied werd gespeeld – lieten ze hun hoofd zakken, sloten ze hun ogen en staken ze hun vuist op die in zwarte handschoenen waren gewikkeld: dit moest de armoede van hun ras uitbeelden.

Daarnaast had Smith een zwarte sjaal om zijn nek, die de trots op zijn etnische afkomst weergaf. Tegelijkertijd had Carlos een open trainingsjack aan uit solidariteit met de arbeiders van zijn land en een kralenketting. In zijn eigen woorden: “Het was voor de mensen die gedood, gelyncht of opgehangen werden en waarvoor niet gebeden werd.”

Zelfs de Australische zilveren medaillewinnaar sprak zijn sympathie uit voor de beweging en hij was degene die de Amerikaanse atleten voorstelde om Smith’s zwarte handschoenen te delen: Carlos was de zijne namelijk in de kleedkamer vergeten.

Het beeld van deze zwarte machtsgroet stond de dag na de wedstrijd op de cover van elke krant ter wereld. Voorafgaand hieraan onthaalden de aanwezige toeschouwers de atleten tijdens de ceremonie echter met boegeroep.

Smith legde vervolgens een verklaring af waarin hij zijn motieven toelichtte: “Als ik win, ben ik een Amerikaan, geen zwarte Amerikaan. Maar als ik iets slechts doe, dan zouden ze zeggen ‘een neger’. We zijn zwart en we zijn er trots op dat we zwart zijn. Zwart Amerika zal begrijpen wat we vanavond hebben gedaan.”

De repercussies van de black power salute

Natuurlijk waren de internationale media niet de enige die de gebeurtenis in die Spelen aandacht gaven. De toenmalige voorzitter van het Internationaal Olympisch Comité, Avery Brundage, vond het gebaar onacceptabel in de geest van de Olympische geest en de Spelen zelf.

Hoewel hij het Amerikaanse olympische comité vroeg om Smith en Carlos van de Olympische Spelen weg te sturen, gingen ze hiermee in eerste instantie niet akkoord. Na dreiging met verbanning van het gehele Amerikaanse atletiekteam werden de twee uiteindelijk toch naar huis gestuurd. 

Aan de andere kant werden beide atleten in hun land bekritiseerd en beschuldigd van ostracisme. Ze ontvingen zelfs doodsbedreigingen. Daar lieten ze zich echter niet door tegenhouden: ze gingen door met hun sportcarrière en na hun pensionering in de atletiek gingen ze verder met American football.

Tot slot moeten we het ook nog even hebben over de Australiër Norman, die bij terugkomst in zijn land een vermaning van de Olympische autoriteiten kreeg.

Hij werd gemarginaliseerd door de lokale media en niet geselecteerd voor de Spelen van 1972 in München. Na een blessure en amputatie van zijn rechterbeen verviel hij in een depressie en alcoholisme. Toen hij stierf aan een hartaanval droegen Smith en Carlos op zijn begrafenis de kist.