Düşük FODMAP Diyeti

Huzursuz bağırsak sendromu (İBS) için özel bir diyet olduğunu biliyor muydunuz? Bugünkü yazımızda düşük FODMAP diyeti hakkında bilmeniz gereken her şeyi öğreneceksiniz.

Düşük FODMAP diyeti, bazı gıdaların az olduğu ya da hiç olmadığı bir diyet türüdür. FODMAP kelimesinin açılımı, Fermente Oligo-sakkarit, Disakkarit, Mono-sakkarit ve Polyoller’dir. Aşağıda bu diyetle ilgili daha fazla şey öğreneceksiniz, okumaya devam edin.

Bu diyette azaltılan ya da tamamen çıkartılan bileşenlerin tümü karbonhidrat türünde bileşenlerdir. Bu bileşenler ince bağırsakta iyi özümsenmediğinde kolonda yani kalın bağırsakta fermente olurlar. İşlevsel özelliklerine göre FODMAP fruktoz, laktoz, fruktoolisakkarit (FOS), galaktoolisaakarit ve polialkol içerir.

Düşük FODMAP diyeti: FODMAP çeşitleri

Aşağıdaki her çeşit FODMAP, hidroliz ve özümsenmeleriyle alakalı farklı özelliklere sahiptir.

1. Oligosakkaritler

Fruktan ve galaktanlar bu gruba aittir. Bunların ikisi de 3-10 monosakkarit bulundurur. Bu bileşenler, sebze, meyve ve tahıllarda bulunur ve prebiyotik etkiye sahiptir. Bu yüzden gıda endüstrisi bu bileşenleri ürünleri kuvvetlendirmek için kullanırlar.

2. Disakkaritler

Laktoz, laktaz enzimi sayesinde sindirilen bir disakkarittir. Laktoz emilim bozukluğunun kişiden kişiye değişen farklı etkileri vardır. Bu yüzden, laktoz intoleransı olan kişilerin de hassasiyet seviyeleri farklıdır. Örneğin bazı insanlar az miktarda süt hazmedebilirken bazıları hiç hazmedemeyebilir.

3. Monosakkaritler

Tek başına yendiğinde fruktoz genellikle mayalanır. Sindirim sistemi bu bileşenleri, diğer monosakkaritlerle beraber yendiğinde daha iyi hazmeder. Elma, armut ve şeftali gibi meyvelerin fruktoz oranı glikoz oranından daha fazladır. Bu yüzden, bu meyvelerin tüketimini sınırlamanız sağlığınız için daha iyi olacaktır.

4. Polioller

Sorbitol, ksilitol, manitol ve maltitoller poiol olarak değerlendirilir. Bunlar genellikle farklı gıdalarda kullanılır. Ayrıca, polioller tatlandırıcı etkiye sahip oldukları için diyabetik ürünlerde yaygın olarak kullanılan bileşenlerdir.

Düşük FODMAP diyeti nasıl uygulanır?

Bu diyetin uygulanması iki evrede gerçekleşir. Öncelikle FODMAP içeren tüm gıdaları hayatınızdan çıkarmanız ve daha sonra ikinci aşamada bunları yavaş yavaş tolerans seviyenize göre hayatınıza tekrar almanız gereklidir. Bu kısıtlama ve yeniden tanıştırma aşamaları birkaç kez tekrarlanabilir. Yani bir gıdayı tanıştırma evresinde tekrar sindirim rahatsızlığı yaşanırsa diğerlerini tanıştırmaya devam ederken bu gıdayı tekrar elemek doğru olacaktır.

1. Kısıtlama evresi

Kısıtlama evresi, 6 ila 8 hafta sürer ve bu aşamada sindirim sistemini rahatlatmak için sadece düşük FODMAP içeren gıdalar tüketmeniz gerekir. Kısıtlama aşamasını uygularken dikkate almanız gereken bazı faktörler şunlardır:

• Yeme alışkanlıklarının ve hayat tarzının doğru tespit edilmesi. Diyeti uygulayacak kişi böylece günlük olarak tükettiği FODMAP grubuna dahil olan gıdaları öğrenmiş olur.
• Diyetin altında yatan bilimsel sebeplerin anlaşılması. Böylece kişi, diyeti daha iyi anlayarak daha bağlı bir şekilde uygulayabilir. 
• Düşük FODMAP gıdaları hakkında bilgi veren açıklamalar okunması.
• Kişinin dışarıda yemek yemek gibi durumlarda ne gibi şeyler yiyebileceğini belirlemesi için gerekli farklı teknikleri bir uzmandan öğrenmesi.

Bu aşamada uzak durulması gereken gıdalar şunlardır:

• Meyveler: avokado, kayısı, armut, kavun, mango, üzüm, erik, konserve meyveler, hurma, böğürtlen, nektarin, karpuz ve meyve suları.
• Süt ürünleri: süt, yoğurt, taze peynirler, dondurma, krema, tereyağı ve diğer süt ürünleri.
• Sebzeler: enginar, soğan, sarımsak, kuşkonmaz, brüksel lahanası, mantar, brokoli, lahana, pırasa, pancar, mısır, hindiba ve domates sosları.
• Baklagiller: nohut, mercimek, kuru fasulye, bezelye, barbunya, fasulye, soya fasulyesi ve diğer soya ürünleri.
• Tahıllar: pirinç, mısır gevreği ve tam tahıllı ürünler, horoz ibiği, buğday ve çavdar. Sonuncusu az yenirse hazmedilebilir.
• Kuruyemişler: badem, fıstık, fındık, yer fıstığı ve kaju.
• Tatlandırıcılar: bal, mısır şurubu, sorbitol, manitol, ksilitol ve izomalt.

Ayrıca, bu diyeti uygulayan kişilerin hamur işi, soslar, süslemeler, terbiye, sosis ya da işlenmiş et ürünlerinden de uzak durması gereklidir. Aynı şekilde, şekerli ve gazlı içecekler ve alkol de kaçınılması gereken şeyler arasındadır.

2. Yeniden tanıştırma evresi

Bu aşamada, bir önceki aşamada yasaklı olan gıdaları yavaş yavaş vücudunuza yeniden tanıtmanız gerekir. Hazmedebileceğiniz miktarı doğru tespit etmek için tek bir tür FODMAP içeren bir gıda seçmeniz en doğrusu olacaktır. Örneğin, az miktarda elma ve armut deneyerek fruktoz toleransınızı test edebilirsiniz.

Bu sayede, hangi gıdayı yeniden almaya hazır olduğunuzu ve hangi gıdaların bağırsak rahatsızlığını tetiklediğini daha kolay bulursunuz. Bunun sonucu olarak da bazı gıdaları boşuna kısıtlamazsınız ve ilk aşamada ulaşılan semptomları kontrol altında tutarak tüketebileceğiniz gıda çeşitleri artmış olur.

Neden düşük FODMAP diyeti uygulamalısınız?

Düşük FODMAP diyeti uygulamak, huzursuz bağırsak sendromu tedavisinin ilk aşamasıdır. Sadece bu diyet sayesinde şişkinlik, karın ağrısı ve ishal gibi sorunlardan kurtulabilirsiniz. Fakat, bu diyetin fonksiyonel dispepsi, gastroözofageal reflü hastalığı, çölyak olmayan gluten hassasiyeti ve iltihabi bağırsak hastalığı gibi hastalıklara sahipken yapılması konusunda sorun yaşayabilirsiniz.

Bu yüzden yapmanız gereken en önemli şey, bu diyete başlamadan önce size uygun olup olmadığını bir uzmana danışmaktır. Bu sürecin, uzun ve kısıtlayıcı bir süreç olduğunu unutmayın. Ayrıca, diyeti uygularken de gastroentrolog ve diyetisyen gözetiminde olmanız en iyisi olacaktır.

Son olarak, yetersiz ya da yanlış beslenmenin sonuçlarının çok ciddi olabileceğini unutmayın ve bir diyeti uygulamaya başlarken o diyetle ilgili her şeyi doğru öğrendiğinizden emin olun.