Karbonhidrat Nedir, Vücutta Ne İşe Yarar?
Karbonhidrat nedir ve vücutta ne işe yarar? Karbonhidrat, vücudun ihtiyaç duyduğu üç makrobesinden biridir ve temelde şeker, nişasta ve liften meydana gelir. Karbonhidratlar öncelikle birer enerji kaynağıdır, bu yüzden spor yapan insanlar için çok önemlidir. Bugünkü yazımızda, karbonhidratların vücutta neler yaptığına bakacağız.
Öte yandan, hareketsiz yaşam tarzına sahip olan insanlar için karbonhidrat daha az önemlidir. Bu, hareketsiz yaşayan insanların karbonhidrattan kaçınması gerektiği anlamına gelmez fakat sağlıklı olmak ve çeşitli sağlık sorunlarını önlemek için az tüketmeye özen göstermeleri iyi olacaktır.
Karbonhidrat nedir? Karbonhidratlar enerji verir
Kardiyo egzersizi yapan insanların şekere ihtiyacı vardır. Performans seviyelerini korumak için düzenli olarak karbonhidrat tüketmeleri gerekir. Bunun sebebi, karbonhidratların vücuda yaptığı etkilerdir. Vücuda düzenli ve istikrarlı bir şekilde şeker sağlanması, egzersiz yaptıktan sonra vücudun daha çabuk kendine gelmesi ile de ilişkilidir.
Yüksek yoğunluklu bir egzersiz yaptıktan sonra karbonhidrat almaya özen gösterirseniz glikojen depolarınız yenilenir ve daha sonraki aktivitelerde kas yıkımı riski azalmış olur. Ayrıca, karbonhidratların yanında protein de tüketirseniz, glikojen depolarının yenilenmesini maksimize etmiş olursunuz.
Her ne kadar karbonhidratlar çoğu sporcu için ana enerji kaynağı olsa da karbonhidrata ihtiyaç duyulmayan başka sporlar da mevcuttur.
Bunlardan biri güç egzersizidir. Ketojenik diyet uygulayarak güç egzersizi yapmak tamamen güvenlidir. Güç egzersizi yapan insanlar için şeker eksikliği, performansları üzerinde önemli bir etkide bulunmaz.
Karbonhidratların diğer özellikleri
Karbonhidrat nedir denildiğinde akla karbonhidratın temel işlevi olan vücuda enerji sağlamak gelse de bu gıdaların vücutta aldıkları başka roller de vardır. Örneğin, hücre zarı inşasına yardımcı olurlar ve hücreye sertlik sağlarlar. Fakat bu vücut fonksiyonları için karbonhidrat tüketmeniz şart değildir. Vücudunuz karaciğerde protein ve yağlardan glikoz üretebilir.
Bu sürece, glikoneojenez adı verilir. Bu süreç sayesinde, vücudunuzun karbonhidrat ihtiyacı için şeker tüketmenize gerek kalmaz. Bu yüzden, sporcu değilseniz karbonhidrat tüketiminizi olabildiğince azaltmanız en iyisi olacaktır. Hareketsiz yaşam tarzına sahip insanların fazla karbonhidrat tüketmesi pek çok sağlık sorununa yol açabilir.
Hatta, şeker tüketimini azaltmanın kanser hastalarında tümörlerin küçülmesine yardımcı olduğu da söylenmektedir. Bununda beraber, karbonhidratı hayatınızdan tamamen çıkarmanıza gerek yoktur sadece ne kadar tükettiğinizin farkında olup ölçülü olmanız yeterli olacaktır.
Tüm karbonhidratlar aynı değildir
Aynı işleve sahip olsa da karbonhidratlar kanda çözünme kolaylığına göre farklı türlere sahiptir. İki grup karbonhidrat bulunmaktadır: yüksek glisemik indeks ve düşük glisemik indeksli karbonhidratlar. İlk grup vücut için en zararlı olan basit şekerlerdir. Düşük glisemik indeksli olanlar ise vücuda daha faydalı olan karmaşık şekerlerdir. Bunlardan biri, bağırsak sağlığı için faydalı olan liftir.
Karbonhidrat nedir: Enerji kaynağıdır
Sonuç olarak, karbonhidratların temek görevi vücuda enerji sağlamaktır. Bu yüzden de çok aktif olmayan insanlar karbonhidrat tüketimi konusunda dikkatli olmalı ya da düzenli egzersiz yapmaya başlamalıdır!
Bununla beraber, profesyonel sporcular ve düzenli olarak egzersiz yapanların performans seviyesini korumak ve sakatlanma riskini azaltmak için düzenli olarak şeker ve karbonhidrat tüketmesi gereklidir. Son olarak, daha sağlıklı olduğu için düşük glisemik indeksli karbonhidratları seçmeniz sizin için en iyisi olacaktır.
- Alghannam AF., Gonzalez JT., Betts JA., Restoration of muscle glycogen and functional capacity: role of post exercise carbohydrate and protein co ingestion. Nutrients, 2018.
- Shaw DM., Merien F., Braakhuis A., Maunder ED., Dulson DK., Effecto of a ketogenic diet on submaximal exercise capacity and efficiency in runners. Med Sci Sports Exerc, 2019. 51 (10): 2135-2146.