Takviye (Supplement) Vücutta Nasıl Çalışır?
Takviye, spor performansını geliştirmeyi ya da insan vücudunun belirli işlevlerini iyileştirmeyi başaran besinler ya da maddelere verilen genel addır. Birçoğunun orta ve uzun vadede net bir fayda sağlayamadığı ortaya çıkmıştır fakat bununla birlikte, sporcuların verimini artırabilecek bazı ürünler de vardır.
Ancak bu takviyelerin düzgün çalışabilmeleri ve sporculara fayda sağlayabilmeleri için sporcuya uygun dengeli bir beslenme düzenine dâhil edilmeleri gerekir. Aksi takdirde, vücutta temel besin maddelerinin eksiklikleri varsa, takviyeler hedeflerine ulaşamayacak ve görevlerini yerine getiremeyeceklerdir.
Bu bilgileri verdikten sonra, söz konusu ürün türüne göre takviyelerin vücutta nasıl çalıştığını ve ne gibi faydalar sağlayabildiklerini size anlatacağız. Bu bilgiler işinize yarayabilir bu yüzden kaçırmayın!
Besin tedariğini tamamlayan takviyeler
Piyasada doğrudan işlevi sporcunun performansını artırmak olmayan ama sporcunun verimini azaltabilecek besin eksikliklerini önlemek için kullanılan ürünler de var. Bu duruma verilebilecek bir örnek çinko takviyeleridir. Bu madde bireyin performansını artırma kabiliyetine sahip değildir, ancak testosteron metabolizmasına aktif olarak katılan bir mineraldir bu yüzden vücut için gereklidir.
Pakistan Journal of Pharmaceutical Sciences’da yapılan bir yayına göre, bu besin maddesinin düşük seviyelerde olması, kas kazanımlarını ve kuvvetin gelişimini sınırlayabilen hormonal üretimi şartlandırıyor.
Kırmızı et ve kuruyemişlerde bulunan çinko, genellikle belirlenmiş bir seviyenin altında bulunmaması gerekir. Bununla birlikte, kısıtlayıcı diyetlere uyan bazı kişiler diyet yoluyla minimum gereksinimleri karşılayamayabilir.
Sporda performansı artırmaya yardımcı takviyeler
Öte yandan diyetetiklere göre daha yüksek dozlarda sporcunun performansının artmasına katkıda bulunan maddeler de vardır. Buna bir örnek vermek gerekirse, amatör ve profesyonel sporlarda tekrar tekrar kullanılan kreatin gösterilebilir.
Journal of the International Society of Sports Nutrition’da yayınlanan araştırmaya göre, bu besin maddesinin fazla yüklenmesi, aerobik ve anaerobik metabolizmanın etkinliğini ve kas gücünü artırabilir. Orta ve uzun vadeli yan etkileri olmayan ve ayrıca sporcunun vücut kompozisyonu üzerinde olumlu bir etkisi olabilen bir takviyedir.
Benzer şekilde nitratlar, antrenman ya da müsabaka öncesinde uygulandığında sporcuların performansını artırmaya ve iyileştirmeye yardımcı olma özelliğine sahip maddelerdir. Yorgunluğun başlangıcını geciktirmek ve tekrarlanan çaba gerektiren performansı artırmak için genellikle kafein ile birleştirilirler.
Yukarıda bahsedilenler, bilimsel olarak uzmanlar tarafından onaylanmış ve etkileri randomize, çift kör, plasebo ve kontrollü çalışmalarda gösterilen takviyelerdir. 2018’de Journal of International Society of Sports Nutrition böyle bir çalışma yayınladı.
Takviyelerin vücuttaki rolü: doğru olanı seçmenin önemi
Kullanacağımız bir takviye seçerken dikkate alınması gereken bir dizi önemli faktör vardır. Birinci faktör, uygulanan spor için bu maddenin gerekliliği ve uygun olup olmadığıdır.
İkinci olarak, markanın doğru seviyede saflık sunduğundan emin olmak çok önemlidir. Çoğu durumda, gerçek konsantrasyonu (yoğunluğu) beklenenden daha düşük olan ürünler sunulur.
Son olarak, seçkin ve profesyonel sporcular söz konusu olduğunda, supplementlerin doping maddeleri içermediğine dair sertifika istemek önemlidir. Aksi takdirde, kişi yaptığı spor ile ilgili kontrollerden geçerken ortaya bununla ilgili bir problem çıktığında şaşırabilir ve bu da spor kariyerine sert bir darbe etkisi meydana getirebilir.
Kullanılan takviyeler ile ilgili en ufak bir şüphe varsa bir beslenme uzmanına danışmanız tavsiye edilir. Her bir kişinin durumuna, hedeflerine ve ihtiyaçlarına göre hangi takviyeyi alacağımızı bize söyleyebilecektir. Ayrıca herhangi bir şüpheli durum yaşamamak için bize güvenli ve onaylı bir takviye sağlayabilir.
Ergojenik yardımlar sporcuya fayda sağlayabilir
Piyasada birçok farklı takviye çeşidi bulunmaktadır. Daha önce açıklandığı gibi, bazıları sadece besin eksikliklerini gidermeye hizmet eder. Diğerleri ise sporcunun performansını artırmak ve iyileştirmek için kullanılabilir.
Bu çok açıktır ve önemlidir ki, bir takviyeyi kullanmaya başlamadan önce bu takviyenin işlevlerini bilmek gerekir. Ürünün kaliteli olduğundan, bilimsel çalışmalarda etkili olduğunun gösterildiğinden ve kanıtlanmış olduğundan ve doping maddeleri içermediğinden emin olmak da çok önemlidir.
Son olarak, beslenme uzmanı ile birlikte hedeflere ve duruma göre kullanılacak maddeyi seçtikten sonra, sporcuya göre antrenmanlarda ve yarışmada tüm potansiyelini elde etmesini sağlayacak bir beslenme düzeni planlamak gerekir.
- Zhang X., Guan T., Yang B., Chi Z., et al., A novel role for zinc transporter 8 in the facilitation of zinc accumulation and regulation of testosterone synthesis in leyding cells of human and mouse testicles. Metabolism, 2018. 88: 40-50.
- Kreider RB., Kalman DS., Antonio J., Ziegenfuss TN., et al., International Society of Sports Nutrition position stand: safety and efficacy of creatine supplementation in exercise, sport and medicine. J Int Soc Sports Nutr, 2017.
- Domínguez R., Maté Muñoz JL., Cuenca E., García Fernández P., et al., Effects of beetroot juice supplementation on intermittent high intensity exercise efforts. J Int Soc Sports Nutr, 2018.