Disfaji: Teşhisi, Sonuçları ve Tedavisi

Disfaji tam olarak nedir? Size disfajinin teşhisi, sonuçları ve tedavisi hakkında bilmeniz gereken her şeyi anlatıyor olacağız.
Disfaji: Teşhisi, Sonuçları ve Tedavisi

Son Güncelleme: 17 Ocak, 2023

Disfaji, beslenme bolusunun oluşumu ve sonrasında ağızdan mideye mobilizasyonu ile ilgili bir zorluktur. Her şeyden önce, yediğimiz yiyecekleri ağzımıza koyduğumuz andan itibaren neler olduğunu bilmek önemlidir. Bugün, disfajinin teşhisine, sonuçlarına ve tedavisine daha yakından bakacağız.

Bir şey yediğimizde, dört aşamalı bir süreç meydana gelir. Yiyecekleri ağzımıza soktuğumuzda başlar ve besin bolusu mideden geçtiğinde sona erer. Yutma sürecinin dört aşamasından herhangi birinde meydana gelen bir anormallik, disfaji oluşumuna neden olabilir.

Disfaji Nedir?

Etimolojik olarak konuşursak, disfaji “düzensiz yeme” anlamına gelir. Beslenme bolusunun (yani yuvarlak yiyecek toplarının) oluşumu ya da ağızdan mideye yolculuğunda gerçekleşen bir zorluk ya da rahatsızlığı ifade eden bir semptomdur.

Anomalinin sürecin hangi noktasında meydana geldiğine bağlı olarak, iki tür disfaji vardır:

  • Orofaringeal disfaji: Bu tip disfaji, yutmanın üst fazını etkiler.
  • Özofagus disfajisi: Bu durumda yemek borusu söz konusudur.

Bu durum, özellikle Parkinson ve Alzheimer gibi nörolojik hastalıkları olan hastalarda oldukça yaygındır. Bakım evlerindeki yaşlı insanlarda, beyin kanseri olan kişilerde ve serebral palsi gibi nörolojik hastalıkları olan çocuklarda da yaygındır.

Disfaji Teşhisi ve Tedavisi

Tıp merkezine bağlı olarak, birkaç farklı teşhis algoritması vardır. Bununla birlikte, hepsinin ortak bir yönü vardır: Teşhis hem klinik hem de tamamlayıcı yöntemlere dayanmalıdır.

Disfajiyi teşhis etmek için, doktorların bir bireyin klinik geçmişinden başlayarak bütünsel bir değerlendirme yapması gerekecektir. Bu anlamda en sık kullanılan test Yeme Değerlendirme Aracıdır (EAT-10). Test, bir hastanın yerine getirebileceği ya da yerine getiremeyeceği on sorudan oluşur.

Disfaji hastası bir ergen.

Klinik geçmiş hazırlandıktan sonra, klinik keşif zamanı gelmiş olacaktır. Çoğu zaman, doktorlar hastanın yutmasının etkinlik seviyesini değerlendirmek için bir yutma çalışması gerçekleştirirler. Çalışma, farklı hacim ve dokuların oral yoldan aşamalı bir biçimde uygulamasını içerir. Bireyin toleransına bağlı olarak; tıp uzmanı disfajinin sıvıların mı, katıların mı, ya da her ikisinin de mi geçişini etkilediğini belirleyecektir.

Disfajinin varlığını doğrulamak ya da elemek için birkaç tamamlayıcı yöntem mevcuttur. Örneğin, baryum yutma testi altın standart tekniktir, yani en kesin ve etkili olan yöntemdir. Bir hasta baryum içeren bir sıvıyı tükettikten sonra disfajiyi değerlendiren radyolojik bir tekniktir.

Disfajinin Besinsel Etkileri

Disfajinin; yetersiz beslenme, dehidratasyon ve aspirasyondan kaynaklanan zatürre gibi çeşitli besinsel etkileri vardır. Bu son sonuç, disfajili bireylerde başlıca ölüm nedenidir. Bu nedenle özel dikkat gerektirir.

Disfaji Tedavisi

Disfaji tedavisi; postüral, tıbbi ve beslenme önlemlerini içermelidir. Bu nedenle, disiplinler arası bir ekip doğru tedavi sürecini oluşturmaktan sorumlu olacaktır.

Rehabilitatif Tedavi: Disfaji Tedavisi

Disfaji için bazı rehabilite edici tedavi türleri şunları içerir:

  • Postüral stratejiler: B tipi kanıtlar, yiyecekler alındığında başın öne doğru eğilmesinin, sindirim sisteminden beslenme bolusu geçişini teşvik ettiğini göstermektedir.
  • Dilin mekanik olarak uyarılması ya da yiyeceklerin sıcaklığı ve hacmindeki değişiklikler de rehabilite edici tedavinin bir parçası olabilir. Ancak, başarısını destekleyecek çok az kanıt bulunmaktadır.
  • Shaker manevrası, en büyük prognostik başarıya sahip stratejilerden biridir.
  • Bilişsel zorlukları olmayan ve işbirliği yapabilen hastalarda, belirli yutma manevraları da etkili olabilir.
  • En yeni teknik, deri altı elektrostimülasyondur. Bununla birlikte, etkinliğini değerlendirmek için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Disfaji İçin Beslenme Tedavisi

Beslenme bolusunun hacminin ve viskozitesinin değiştirilmesi, bu hastaların çoğu için tercih edilen tedavi yöntemidir. Bunun nedeni, en yüksek düzeyde destekleyici kanıta sahip olmasıdır. Bununla birlikte, bu hacim ve dokuların formülasyonunda bir standardizasyon eksikliği bir sorun teşkil etmektedir.

Bu bağlamda, Uluslararası Disfaji Diyet Standardizasyon Girişimi —IDDSI— ortaya çıkmıştır. Amacı; tüm dünyada geçerli olan, kolayca yeniden üretilebilen bir viskozite sistemini birleştirmek ve yaratmaktır.

Bir kase kestane çorbası.

Disfajili Kişiler İçin Genel Öneriler

İlk önerilerden bir tanesi, disfaji hastalarının sakin bir şekilde ve dikkat dağınıklıkları olmadan yemek yemesidir. Bu şekilde, yeme sürecine tüm dikkatlerini verebilirler. Uyumu arttırmak için iyi bir strateji, yutmayı azaltmaktır. Başka bir deyişle, günde daha az hacimde ve daha fazla defa yemek yemek. Boğulmayı en aza indirmek için bu hacimler baryum testinin sonuçlarına uyarlanmalıdır.

Bu hastalarda uygun hidrasyonun sürdürülmesi karmaşık olabilir çünkü genellikle koyulaştırıcılar içeren sudan hoşlanmazlar. Doğal şeftali suyu, bu nektar tipli dokuyu tolere edebilen kişiler için iyi bir seçenektir.

Ayrıca karışık dokulardan kaçınmak ve her zaman homojenlik aramak da önemlidir. Bu nedenle, çift dokuya sahip oldukları için çorbalardan ve portakal gibi meyvelerden kaçınmak en iyisidir. Yiyeceklerin sıcaklığına gelince; kanıtlar, hastaların sıcak ve soğuk yiyecekleri yutmakta ılık yiyeceklere göre daha az zorluk çektiğini göstermektedir.

Bahsettiğimiz üzere, disfaji tedavisi multidisipliner olmalıdır. Bu anlamda, hastaların ağız hijyenini korumaları ve dik pozisyonda yemek yemek ve yiyeceklerini yedikten sonra uzanmak gibi postüral önlemleri almaları gerekir.



  • Salas-Salvadó J. Nutrición y dietética clínica. Barcelona: Masson; 2009
  • Salas Salvadó. Algoritmo de diagnóstico y seguimiento de los pacientes con disfagia orofaríngea utilizando el test volumen-viscosidad.
  • Burgos R, et al. Traducción y validación de la versión en español de la escala EAT-10 para despistaje de la disfagia. Congreso Nacional SENPE 2011.
  • Clavé i Civit P, García Peris P. Guía de diagnóstico y de tratamiento nutricional y rehabilitador de la disfagia orofaríngea. Barcelona: Glosa; 2015.

This text is provided for informational purposes only and does not replace consultation with a professional. If in doubt, consult your specialist.