Diyabet Hastaları ve Egzersiz İlişkisi: 4 Egzersiz Önerisi
Kronik hastalıkların tedavisi aslında yoktur; bu hastalıklar hem ilaçların belirlenmesi hem de beslenme ve egzersiz planının oluşturulması açısından komplike bir süreçtir. Diyabet hastaları ve egzersiz ilişkisi bağlamında, hastalar kendisi için hangi egzersizlerin uygun olduğunu ve sağlıklarını daha fazla riske atmadan yapabilecekleri en avantajlı egzersizleri mutlaka bilmelidir.
Diyabette vücudumuzun şeker metabolizması değişir. Bu da kasların besin maddelerini nasıl kullandığını etkiler. Vücudun glikozu hücrelere iletme kapasitesinden faydalanmak diyabet tedavileri bağlamında mecburidir.
Diyabet hastaları uzun vadede ne yaşar?
Fiziksel egzersiz diyabet tedavisinin temel bir parçasıdır. Bu bir metabolizma hastalığı olduğu için vücudunuzun metabolizmasını etkileyen her şey hastalığın gelişimini iyi ya da kötü yönde etkileyecektir.
Diyabetin iki tipi vardır. Tip 1 diyabette vücuttaki hücrelere glikoz sağlayan bir hormon olan insülin eksikliği sorun yaratır. Tip 2 diyabette ise vücuttaki hücreler insülinin etkisine direnç göstererek, vücutta yeterince insülin olsa bile insülin reseptörlerine cevap vermez.
Zamanla her iki tip için de diyabet hastalığını tedavi edici adımlar atılmazsa hastada bazı komplikasyonlar ortaya çıkar.
Belli başlı komplikasyonlar
Hastalığın kronik olması sebebiyle vücudun sistemleri ve organlarının gördüğü zarar gittikçe artış gösterir. İşte diyabetin olası komplikasyonlarından bazıları:
- Periferik sinirler: diyabetik nöropati bu hastalıkta yaygın görülen bir komplikasyondur. Hastaların özellikle de alt vücut kısmındaki nöronların sinir iletiminde bazı değişimler gözlemlenir. Bu da duyarlılığın, özellikle de el ve ayak parmaklarındaki dokunma duyusunun kaybı gibi komplikasyonlara yol açar.
- Retina: vücudun kan dolaşımındaki genel düşüş sebebiyle göz küresi oksijensiz kalır. Bu yüzden oluşan yeni damarların duvarları yeterli kalınlığa ulaşamaz. Bu zayıf damarlar retina dokusunda birikerek çatlamaya ve kanamaya yol açar. Bu da zaman içinde görme kaybına sebep olur.
- Böbrekler: renal sistem diyabet hastalarında çok önemli bir konudur. Yetersiz kan dolaşımı ile idrarla atılan şekerin doğrudan yarattığı etki böbreklerin filtrasyon işlevini zayıflatır. Böbreklerdeki yetersizliğin sonucunda en kötü ihtimalle vücut mineral ve elektrolitleri muhafaza edemez ve kullanamaz. Bu durum uzun süre tedavi edilmezse hastanın diyalize başlaması gerekir.
- Kalp: diyabet hastalarında kalp problemleri riski de yüksektir. Akut kalp krizi, inme ve kalp yetmezliği, diyabet hastalarında nüfusun geri kalanına oranla daha fazla görülür. Ayrıca diyabet hastalarında yüksek tansiyon da yaygındır.
Diyabet hastaları ve egzersiz: komplikasyonlara göre önerilen egzersizler
Diyabet hastaları ve egzersiz arasında sağlıklı bir ilişki olması için hastaların yaşadığı komplikasyonlara göre farklı egzersiz ve sporlar önerilir. Egzersiz programınızı planlarken bu hastalığın ilerleyici etkisini hesaba katmak çok önemlidir. Neden mi? Hastalığın getirdiği sınırlandırmalar yüzünden. Etkilenen organların sağlık durumu, hastanın hangi aktiviteleri yapmaya uygun olduğu konusunda belirleyicidir.
1. Periferik nöropatisi olan hastalar için sporlar
Periferik nöropatide semptomların çoğu vücudun alt uzuvlarında görüldüğü için ayakları olumsuz yönde etkilemeyecek egzersizler yapmak önemlidir. Hasta, bacak travması yaşatan ya da bacaklarını fazla kullanması gereken sporlardan kaçınmalıdır.
Yüzmek iyi bir tercih olabilir. Hasta spor salonundaki kas geliştirme aletlerini kullanarak vücudunun üst kısmını çalıştıran egzersizler yapabilir. Ancak, anaerobik egzersizleri çok sık yapmamaya dikkat etmesi gerekir. Egzersiz bisikleti daha uygun olacaktır, fakat hastanın nabzını çok yükseltmemeye dikkat etmesi elzemdir.
2. Retinopatisi olan diyabet hastaları için egzersizler
Diyabetin bu yönü (görme kaybı) düşünüldüğünde egzersiz yapmak ters bir etki yaratabilir. Neden mi? Fiziksel aktivite sorunlu gözlerin durumunu daha da kötü hale getirir. Peki, kişi göz doktoruna gidip gözünde bu ince damarların geliştiğini öğrenirse ne yapmalıdır? Hastanın ilk önce bunu tedavi edip sonra sporuna başlaması tavsiye edilir.
Asıl problem, bu kağıt gibi ince duvarları olan küçük damarların çatlama riskiyle karşılaşma ihtimalidir. Bu yüzden, hastaların kafa travmasına sebep olabilecek herhangi bir spor ya da egzersizden veya kafa hareketlerinden kaçınması gerekir. Nepal Medical College Journal’da (Nepal Tıp Okulu Dergisi) yayınlanan bir makale, bunun yerine yoga yapmanın daha uygun olacağını söylüyor. Esneme egzersizleri de fiziksel aktiviteye devam etmek için bir başka seçenek olabilir.
3. Diyabetik nöropati
Böbreklerin sıkıntılı olduğu durumda komplikasyon riski oldukça yüksektir çünkü böbrekler hidrasyonu ayarlamakta ve kanı süzmekte güçlük çeker. Bu bağlamda, yapacağınız egzersizleri böbrekleri korumak üzerine ve ayrıca vücuttaki su ve elektroliti düşünerek planlamalısınız.
Hastanın aynı zamanda aerobik sporlar yapması da uygundur. Elbette kendini zorlamamak adına nabzını fazla yükseltmemeye dikkat etmesi önerilir.
Ayrıca hastanın egzersiz sırasındaki sıvı tüketimini denetleyecek biriyle çalışması da iyi olur. Uygun miktarda sodyum ve potasyum tüketimi de bu noktada atlanmamalıdır. Spor içecekleri işinize yarayabilir.
4. Diyabet hastaları için kalp dostu egzersizler
Diyabet hastalarında kalp hastalıkları riskini azaltmak için günde en az yarım saat aerobik egzersizler yapılması önerilir. Elbette hastanın sağlık durumu buna müsait olduğu sürece.
Diyabet hastasının yüksek yoğunluklu egzersizler yapmamasının özellikle altı çizilmeli çünkü arterlerin karşılaştığı risk buna müsaade etmeyecektir. Genel olarak maksimum kalp atış hızının en fazla %80’ine ulaştığı egzersizler tavsiye edilir. Ancak, Brazilian Society of Cardiology’nin (Brezilya Kardiyoloji Derneği) yayınladığı, diyabet hastaları üzerinde yapılan bir araştırmaya göre bu değer %70’i aşmamalıdır.
Hastanın egzersizden önce ve sonra kan şekeri düzeyini ölçmeyi de alışkanlık edinmesi iyi olur. Böylece egzersiz sonrası karbonhidrat tüketimini artırması gerekip gerekmediğini görebilir. Egzersiz öncesi ve sonrası kan şekerini ölçmek, tip 1 diyabet hastalarının acil insülin almak gerektiği durumları da görebilmesini sağlar.
Egzersizi bırakmayın
Kişinin diyabet hastalığı olsa bile fiziksel olarak aktif olmayı bırakmaması çok önemlidir. Elbette hastalığın koyduğu sınırlar içerisinde bunu yapmalıdır. Diyabeti olan biri fiziksel egzersizi tamamen bıraktığı takdirde kondisyonu düşeceği için uzun vadede daha kötü sonuçlarla karşılaşabilir.
Eğer diyabetiniz varsa mevcut durumunuza uygun seçenekleri öğrenmek için bir doktorla görüşün. Semptomlarınız ve komplikasyonlarınız, kullandığınız ilaçlar, tansiyon ve kan şekeri düzeyine bakarak riskleri en aza indirmek adına doğru egzersiz planını geliştirebilirsiniz. Diyabet hastasıysanız egzersiz yapmak harcadığınız efora değecektir!
- Malhotra, Varun, et al. The beneficial effect of yoga in diabetes. Nepal Medical College journal: NMCJ 7.2 (2005): 145-147.
- Vancea, Denise Maria Martins, et al. El efecto de la frecuencia del ejercicio físico en el control glucémico y composición corporal de diabéticos tipo 2. Arq Bras Cardiol 92.2 (2009): 23-29.
- Márquez Arabia, J. J., G. Ramón Suárez, and J. Márquez Tróchez. El ejercicio en el tratamiento de la diabetes mellitus tipo 2. Revista Argentina de endocrinología y metabolismo 49.4 (2012): 0-0.
- Arrieta, Francisco, et al. Diabetes mellitus y riesgo cardiovascular: recomendaciones del Grupo de Trabajo Diabetes y Enfermedad Cardiovascular de la Sociedad Española de Diabetes (SED, 2015). Clínica e Investigación en Arteriosclerosis 27.4 (2015): 181-192.
- Serralde, Yuriria Dolores Rufino, J. Vicente Rosas Barrientos, and Ángel Oscar Sánchez Ortiz. Efecto del ejercicio aeróbico en la calidad de vida de pacientes con diabetes tipo 2. Revista de especialidades médico-quirúrgicas 14.3 (2009): 109-116.
- Silva, Franciele Cascaes, et al. Ejercicio físico, calidad de vida y salud de diabéticos tipo 2. Revista de psicología del deporte 26.1 (2017): 13-25.