Spor Sakatlanmaları ve Rehabilitasyon Aşamaları
Bu makalede, spor sakatlanmaları dünyasına ve sonraki rehabilitasyon sürecine derinlemesine dalacağız. Bunu yapmak için, spor sakatlanmalarının hangi sakatlıklardan oluştuğunu ve sporcuların iyileşme döneminde geçirmesi gereken aşamaları anlamak önemlidir. Sporcuların sakatlanmaların üzerlerinde yaratabileceği olumsuz sonuçların farkında olmaları gerekir.
Spor Sakatlanmaları
Spor sakatlanmaları bu bağlamda büyük bir öneme sahiptir. Çünkü belirli bir süre hareketsizliğe neden olurlar ve sporcu için birden fazla olumsuz sonuç doğururlar. Bu etkiler az çok zararlı olabilir. Her şey, sakatlığın ne kadar ciddi olduğuna, meydana geldiği ana ve gelişimine bağlıdır.
Sakatlanmalar, spor yapmanın istenmeyen ve kaçınılmaz bir bileşenidir. Sporcular sakatlık yaşadıklarında, değişen sürelerde antrenman ve müsabakalardan uzak durmalıdırlar.
Bu ani değişiklik, olumsuz fizyolojik sonuçlara neden olabilir. Sporcunun egzersizle kazandığı adaptasyonları kısmen veya tamamen kaybetmesi anlamına gelebilir. Bu da, sakatlanmaların spor performanslarını doğrudan etkilediği anlamına gelir.
Spor Sakatlanmaları İle Neyi Kastediyoruz?
Bu kavramın tek ve evrensel bir tanımı yoktur. Tanımların çoğu tıbbi-terapötik bir bakış açısı taşır. Bununla birlikte, spor bilimi alanına daha iyi uyan tanım Lalín (2008) tarafından ortaya konmuştur.
“Sakatlanma, öznenin sağlığını etkileyen bir tür vücut hasarıdır. Anatomik bir alandaki doğrudan veya dolaylı bir mekanizmadan kaynaklanır. Bu hasar kişiyi kronik veya ciddi şekilde etkiler ve en az 24 saat boyunca fiziksel spor aktiviteleri yapmaktan uzak tutar. Dolayısıyla fonksiyonel kapasitelerinin, fiziksel yeterliliklerinin bozulmasına ve spor yaşamlarının sona ermesine neden olabilir.”
Sporcuları Sakatlanmaya Yatkın Hale Getiren Faktörler
Shrier’a (2007) göre, sakatlanmaları meydana getiren çok çeşitli nedenler olabilir. Bu nedenle, bu çok faktörlü bir risktir. Bu faktörleri, sporcunun sakatlanmaları için daha büyük bir yatkınlık ve duyarlılık oluşturan farklı faktörlere ayırabiliriz:
- Yetenek seviyesi
- Oyun yüzeyinin özellikleri
- Sporcunun tutumu, duruşu ve dengesizlikleri
- Uygunsuz ısınma
- Zayıf propriyoseptif yetenek
- Yetersiz kas gücü seviyesi
- Esneklik eksikliği çalışması
- Yetersiz iyileşme
- Alışkanlıklar ve yaşam tarzı
Spor Sakatlanmalarından Sonra Rehabilitasyon
Artık spor sakatlanmaları kavramını ve bu sakatlıkların sporcular üzerindeki olumsuz sonuçlarını öğrendiniz. Şimdi hareketsizlik süresini minimuma indirmenin önemini daha derin inceleyebiliriz. Sakatlanmadan sonra rehabilitasyon olarak bilinen bir dönem başlar.
Rehabilitasyon, tıbbi, terapötik ve fiziksel ekibin sakatlanmış sporcunun işlevselliğini ve fiziksel durumunu iyileştirdği, geliştirdiği ve optimize ettiği genel süreçtir. Bu çalışmanın amacı, sporcunun spor aktivitelerini kolay ve en kısa sürede yeniden yapmasını sağlamaktır.
Bu sürecin özelliklerinden biri de farklı perspektiflerden bakılması gerektiğidir. Bu nedenle en önemli şey doktor, fizyoterapist ve eğitmenin koordineli bir şekilde katkıda bulunduğu multidisipliner bir ekibe sahip olmaktır.
Mesleki Faaliyet Alanları
Lalín (2008), mesleki faaliyetin iki işlevsel alanı olduğunu tespit eder:
- Fonksiyonel spor iyileşmesi: Bir klinik uzmanının sakatlanmış yapıyı normal işlevini geri kazanacak şekilde iyileştirdiği süreci ifade eder. Bu aşamada sorumluluğun çoğu sağlık çalışanlarına düşmektedir.
- Fiziksel spor rehabilitasyonu: Bu aşamada, sporcu fiziksel büyüme ve motor gelişimi için fiziksel durumunu yeniden eğitmelidir.
Fiziksel Spor Rehabilitasyon Sürecinin Aşamaları
Bu sürecin, her aşamadaki hedefleri ve belirli içerikleri net bir şekilde tanımlaması için farklı aşamaları olmalıdır. Daha önce bahsettiğimiz yazar (Lalín, 2008), aşamaların aşağıdaki dağılımını ortaya koymaktadır:
- Yaklaşım veya işlevsel iyileşme: Amaç, sakatlıktan etkilenmeyen yapılarda temel fiziksel durum seviyesini korumaktır. Sakatlanan vücut kısmında tamamen işlevsellik kaybını önlemek de önemlidir.
- Oryantasyon veya fiziksel rehabilitasyon: Bu aşama, sakatlanan bölgeyi güçlendirmek ve genel olarak fiziksel durumu iyileştirmekle ilgilidir.
Preoptimizasyon veya yeniden eğitim: Bu aşamanın amacı, sporcunun ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak spor modalitesindeki spesifik motor modellerini yeniden eğitmekten ibarettir.
Optimizasyon veya özel eğitim: Amaç, gerekli spor modalitesine özel eğitim vermektir.
Hangi tip rehabilitasyon programını seçerseniz seçin, hedefleri ve içerikleri bilimsel kriterlere göre belirlemeniz gerektiğini unutmamalısınız. Bu nedenle, programın doğru içeriğe sahip olması ve tedavi etmek istediğiniz sakatlanmaya özgü yeterli egzersizler içermesi gerekir.
Sonuç olarak, başarılı bir rehabilitasyon süreci geçirmenin en önemli yönü, bu süreçteki tüm aşamaları, hedefleri ve içerikleri dikkate almaktır. Sporcuyu benzersiz bir birey olarak düşünmek, iyileşmenin her adımında sağduyu kullanmak ve hiçbir şeyi şansa bırakmamak önemlidir.
- Casais, L (2008). Revisión de las estrategias para la prevención de las lesiones en el deporte desde la actividad física. Apunt. Medicina de l´Esport, Vol 157:30-40.
- Hughes, G., Watkins, J. (2006). A risk-factor model for anterior cruciate ligament injury. Sport Medicine, vol 36, Nº 5: 411-428.
- Lalín, C. (2008). La readaptación lesional (I parte): fundamentación y contextualización. RED: Revista de entrenamiento deportivo, Tomo XXII, N.2: 27-35.
- Lalín, C. (2008). La readaptación lesional (II parte): reentrenamiento físico deportivo del deportista lesionado. RED: Revista de entrenamiento deportivo, Tomo XXII, N. 3: 29-37.
- Murphy, D.F; ConnollY, D.A.J; Beynnon, B.D (2003). Risk factors for Lower extremity: a review of the literature. Bristish Jorunal of Sports Medicine, Vol 37: 13- 29.
- Pfeiffer, R.P., Magnus, B.C. (2001). Las lesiones deportivas. Barcelona: Ed. Paidotribo.
- Petersen, J; Hölmich, P (2005). Evidence based of hamstring injuries in sport. British Journal of Sports Medicine, Vol 39: 319-323.
- Shrier, I (2007). Understanding Causal Inference: The future Direction in Sports injury Prevention. Clinic Journal of Sport Medicine, Vol 17; nº 3: 220-224.